İnmemiş Testis Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

İnmemiş Testis Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

İnmemiş testis (medikal adıyla kriptorkidizm), yenidoğan erkek bebeklerde en sık görülen ürolojik doğumsal anomalilerden biridir. Bu durumda testislerden biri ya da her ikisi, doğumdan sonra skrotuma (testis torbası) inmemiştir. Normal gelişim sürecinde testisler, anne karnındaki süreçte karın boşluğundan aşağıya doğru inerek torbalara yerleşir. Ancak bazı durumlarda bu iniş tamamlanamaz.

İnmemiş testis, sadece fiziksel bir durum değil, ileride doğurganlık, testis kanseri riski ve hormonal dengeyi etkileyebilecek önemli bir sağlık sorunudur. Bu nedenle erken tanı ve doğru tedavi büyük önem taşır.

Kısırlık Tedavisinde Böğürtlen Kökü

İnmemiş Testis Nedir?

İnmemiş testis, testisin olması gereken yer olan skrotumda değil, karın boşluğu, kasık kanalı veya karın içi gibi daha yukarı bölgelerde bulunması durumudur. Bu anomali, genellikle doğumdan sonra yapılan muayene ile tespit edilir.

İnmemiş Testis Tipleri

İnmemiş Testisin Nedenleri

İnmemiş testisin tam nedeni çoğu zaman net bilinmemekle birlikte, şu faktörler rol oynayabilir:

• Hormonal dengesizlikler

• Genetik yatkınlık

• Anne karnında testis inişini engelleyen gelişim problemleri

• Prematüre doğum

• Düşük doğum ağırlığı

• Anne karnında sigara veya alkol maruziyeti

Not: Prematüre bebeklerde inmemiş testis görülme riski %30’a kadar çıkabilirken, zamanında doğan bebeklerde bu oran %3–5 civarındadır.

Hangi Yaşta Tanı Konur?

Tanı genellikle doğumdan hemen sonra yapılır. Fizik muayenede testis torbası boş bulunur. Ancak bazı testisler doğumdan sonraki ilk birkaç ay içinde doğal olarak torbaya inebilir. Bu nedenle kesin tanı için 6. aya kadar beklenebilir.

6. aydan sonra hala inmemişse, tedavi süreci başlatılmalıdır. Bekletmek, ileride sperm üretiminde kalıcı hasara yol açabilir.

Teşhis Nasıl Konur?

Tanı için en önemli adım, çocuk üroloğu veya çocuk cerrahı tarafından yapılan fizik muayenedir.

Gerekli görüldüğünde şu yöntemler kullanılır:

• Ultrasonografi: Testisin yerini tespit etmek için ilk kullanılan yöntem.

• MR/BT Görüntüleme: Karın içi testis varsa daha detaylı görüntüleme.

• Laparoskopi: Hem teşhis hem de tedavi amacıyla uygulanabilir.

İnmemiş Testis Tedavi Yöntemleri

Erken tanı konulan inmemiş testis vakalarında, tedaviye ne kadar erken başlanırsa, uzun vadeli komplikasyon riski de o kadar azalır. Tedavi seçenekleri genellikle ilaç tedavisi ve cerrahi müdahale olmak üzere ikiye ayrılır.

Hormon Tedavisi (İlaçla Tedavi)

İnmemiş testis bazı durumlarda hormonal eksiklikten kaynaklanabilir. Bu gibi olgularda aşağıdaki tedaviler denenebilir:

• hCG (Human Chorionic Gonadotropin) enjeksiyonları

• GnRH (Gonadotropin salgılatıcı hormon) burun spreyi

Bu hormonlar testisin inişini tetikleyebilir. Ancak başarı oranı düşüktür (%15–20 civarında). Genellikle sadece cerrahiyi geciktirmek isteyen aileler veya cerrahiye uygun olmayan durumlarda tercih edilir.

Cerrahi Tedavi: Orşidopeksi

En sık kullanılan ve başarılı yöntem orşidopeksi adı verilen ameliyattır. Bu işlemde testis karın içinden veya kasıktan alınarak skrotuma yerleştirilir ve burada sabitlenir.

Orşidopeksi hakkında bilmeniz gerekenler:

• Genellikle 1 yaşından sonra ama 2 yaşından önce uygulanmalıdır.

• Genel anestezi altında yapılır.

• Laparoskopik veya açık cerrahi yöntemiyle gerçekleştirilir.

• Ameliyat süresi genellikle 30–60 dakika sürer.

• Aynı seansta her iki testis de kontrol edilebilir.

Orşidopeksi Sonrası Süreç

Ameliyat sonrası iyileşme süreci genellikle hızlıdır. Çocuk, çoğu zaman aynı gün veya ertesi gün taburcu edilir. Ailelerin dikkat etmesi gereken bazı noktalar şunlardır:

• Ameliyat bölgesini temiz ve kuru tutmak

• Şişlik ve morlukların normal olduğunu bilmek

• Aşırı ağrı veya ateş durumunda doktora başvurmak

• Kontrol muayenelerini aksatmamak

Ameliyat sonrası 1–2 hafta içinde çocuk normal aktivitelerine dönebilir.

Tedavi Edilmeyen İnmemiş Testisin Riskleri

Tedavi edilmemiş inmemiş testis, ilerleyen yaşlarda şu sorunlara yol açabilir:

🔴 Kısırlık (İnfertilite):

Testis, karın içi sıcak ortamda kaldıkça sperm üretme kapasitesini kaybeder. Özellikle iki taraflı inmemiş testis vakalarında kısırlık riski ciddi oranda artar.

🔴 Testis Kanseri:

İnmemiş testise sahip bireylerde testis kanseri riski normalden 10 kat fazladır. Erken yaşta orşidopeksi yapılması bu riski azaltır.

🔴 Fiziksel Travma Riski:

Karın içinde kalan testis, dış darbelerden korunamaz ve travmaya açıktır.

🔴 Psikososyal Etkiler:

Skrotumun boş kalması, özellikle ergenlik döneminde çocukta özgüven eksikliği ve beden imajı sorunları oluşturabilir.

Kısırlık Açısından Takip Nasıl Yapılır?

Tedavi sonrası çocukluk döneminde doğurganlıkla ilgili doğrudan test yapılamaz. Ancak ergenlikte ve erişkin yaşta sperm analizi ile testis fonksiyonu değerlendirilmelidir. Tek testisle hayat sürdürülebilir ama her iki testis etkilenmişse:

• Sperm Kalitesi düşebilir

• Sperm sayısı az olabilir

• Yardımcı üreme teknikleri (AŞT) gerekebilir

Tedavi Ne Kadar Başarılı?

Orşidopeksi, zamanında uygulandığında oldukça yüksek başarı oranına sahiptir. Cerrahi sonrası testislerin skrotuma yerleşmesi ile birlikte hem kanser riski azalır hem de doğurganlık şansı korunur.

Başarı oranları:

İnmemiş Testis Kendiliğinden İner mi?

Bazı durumlarda, özellikle prematüre bebeklerde testis doğumdan sonraki ilk 6 ay içinde torbaya inebilir. Ancak 6. aydan sonra hala testis inmemişse, bu durumun kendiliğinden düzelmesi beklenmemelidir. Cerrahi tedavi düşünülmelidir.

İnmemiş testis, erkek çocuklarda doğumsal olarak en sık karşılaşılan sorunlardan biridir. Erken tanı ve doğru müdahale ile hem doğurganlık korunabilir hem de ileride oluşabilecek kanser riski azaltılabilir. Ailelerin, bebeklerinde bu tür bir durumdan şüphelenmesi halinde zaman kaybetmeden bir çocuk üroloğuna başvurması büyük önem taşır.

İnmemiş Testis ve Doğurganlık: Uzun Vadeli Etkiler

İnmemiş testis yalnızca fiziksel bir anomali değildir; erkek üreme sağlığı üzerinde doğrudan etkisi olan önemli bir klinik durumdur. Özellikle her iki testisin de inmemesi durumunda, doğurganlık oranı dramatik şekilde düşebilir.

Tek Taraflı vs. Çift Taraflı İnmemiş Testis

Çalışmalar, çift taraflı inmemiş testis vakalarının %50’sinde ileride sperm üretiminde ciddi sorunlar yaşandığını göstermektedir.

Testis Kanseri Riski

İnmemiş testisli bireylerde testis tümörü riski, normal populasyona göre 10 kat daha fazladır. Özellikle testis torbaya inmeden uzun süre karın içinde kalırsa, bu risk daha da artar. Bu nedenle erken orşidopeksi sadece doğurganlığı değil, aynı zamanda kanserden korunmayı da sağlar.

Not: Ameliyat sonrası testislerin düzenli olarak muayene edilmesi, erken teşhis açısından hayati önem taşır.

Ameliyat Sonrası Takip ve Kontroller

Orşidopeksi sonrasında hastaların belirli aralıklarla kontrol edilmesi gerekir. Takipte dikkat edilen başlıca noktalar şunlardır:

• Testisin yerinde olup olmadığı

• Boyutu ve gelişimi

• Varsa ağrı, sertlik veya kitle varlığı

• Ergenlik dönemine geçişte hormonal durum

Ergenlik döneminde sperm testi (spermogram) önerilir. Özellikle çift taraflı inmemiş testis geçirmiş bireylerde, doğurganlık kapasitesinin değerlendirilmesi için gereklidir.

Ergenlikte ve Erişkinlikte Psikolojik Etkiler

İnmemiş testis, çocukluk çağında fark edilip tedavi edilmezse, ergenlik ve erişkinlik dönemlerinde:

• Vücut imajı sorunları

• Cinsel kimlik bocalamaları

• Özgüven eksikliği

• Sosyal izolasyon gibi psikolojik etkiler yaratabilir. Bu yüzden yalnızca fiziksel değil, psikolojik destek de gerekebilir.

Laparoskopik Cerrahi ve Avantajları

Günümüzde laparoskopik orşidopeksi, karın içindeki testisler için sıklıkla tercih edilen bir yöntemdir. Bu teknikte, kamera ile karın içi gözlenerek testis bulunur ve minimal invaziv biçimde torbaya indirilebilir.

Avantajları

• Daha az kesi ve doku hasarı

• Daha az ağrı

• Daha hızlı iyileşme süreci

• Aynı anda diğer testis de değerlendirilebilir

Geç Kalınmış Vakalar: Ne Yapılabilir?

4 yaş sonrası fark edilen veya tedavi edilmeyen inmemiş testislerde doğurganlık kaybı riski artar. Ancak şu seçenekler hâlâ değerlendirilebilir:

• Testis torbaya indirilebiliyorsa orşidopeksi yine yapılabilir

• Testis işlevini yitirmişse alınması (orşiektomi) gerekebilir

• Estetik ve psikolojik nedenlerle testis protezi yerleştirilebilir

• Ergenlik sonrası üremeye yardımcı tedaviler planlanabilir

İnmemiş Testis ve Üreme Teknolojileri

Tedavi edilen bireylerde, ileride Sperm Kalitesi düşük olsa bile, günümüzde gelişmiş yardımcı üreme teknolojileri (YÜT) sayesinde çocuk sahibi olmak mümkündür:

• Tüp Bebek (IVF)

• Mikroenjeksiyon (ICSI)

• TESA / TESE ile testisten sperm alımı

• Sperm dondurma (ergenlik sonrası)

Bu yöntemler sayesinde testis hasarına rağmen babalık hayali gerçekleşebilir.

Ailelere Tavsiyeler

• Doğumdan sonraki ilk pediatrik muayenede testis kontrolü mutlaka yapılmalıdır.

• 6.ayda hala testis inmemişse, çocuk cerrahına başvurulmalıdır.

• “Kendiliğinden iner” düşüncesiyle zaman kaybedilmemelidir.

• Orşidopeksi sonrası doktor kontrolleri aksatılmamalıdır.

• Ergenlik döneminde gerekirse sperm testi yapılmalıdır.

İnmemiş testis, zamanında müdahale edildiğinde büyük ölçüde tedavi edilebilen bir durumdur. Tedavinin gecikmesi, hem fiziksel hem de psikolojik sonuçlara yol açabilir. Ailelerin bu konuda bilinçli olması, çocuklarının sağlığı ve ilerideki yaşam kalitesi açısından büyük önem taşır.

✅ Sıkça Sorulan Sorular (SSS)