Kısırlık Terimleri – Bilinmesi Gereken Kavram ve Açıklamaları

Kısırlık Terimleri – Bilinmesi Gereken Kavram ve Açıklamaları
Kısırlık (infertilite), çiftlerin düzenli ve korunmasız ilişkiye rağmen belirli bir süre boyunca çocuk sahibi olamaması durumudur. Ancak bu süreçte kullanılan birçok tıbbi terim ve kavram, hastalar için kafa karıştırıcı olabilir. Azoospermi, ovulasyon, PGT, luteal faz yetmezliği gibi ifadeler; Kısırlık Tedavisi sürecine adım atan herkesin karşısına çıkar.
- Kısırlık Terimleri – Bilinmesi Gereken Kavram ve Açıklamaları
- Kısırlıkla İlgili Sık Kullanılan Tıbbi Terimler
- Tüp Bebek Sürecinde Kullanılan Terimler
- En Sık Karıştırılan Kısırlık Terimleri Tablosu
- Kısırlık Sürecinde Duyulabilecek Diğer Terimler
- Bu Terimleri Bilmek Neden Önemli?
- Daha Az Bilinen Ama Önemli Kısırlık Terimleri
- Kısırlık Tedavisinde Laboratuvar Ortamında Kullanılan Terimler
- Kısırlıkla İlgili Alternatif Yaklaşımlar ve Destekleyici Terimler
- Bilgi, Kısırlık Tedavisinin Gücüdür
- Sıkça Sorulan Sorular (FAQ)
Bu makalede, kısırlıkla ilgili en sık karşılaşılan terimleri ve bu terimlerin ne anlama geldiğini basit ve anlaşılır bir dille açıklıyoruz. Böylece tedavi sürecinizde doktorunuzun kullandığı dili daha iyi anlayabilir, süreci bilinçli şekilde takip edebilirsiniz.
Kısırlıkla İlgili Sık Kullanılan Tıbbi Terimler
İnfertilite (Kısırlık)
Korunmasız ve düzenli cinsel ilişkiye rağmen 12 ay içinde gebelik elde edilememesi durumudur. Kadın ya da erkek kaynaklı olabilir.
Ovulasyon
Kadınlarda yumurtalıklardan yumurtanın salınmasıdır. Gebeliğin oluşabilmesi için mutlaka ovulasyon (yumurtlama) gerçekleşmelidir.
Azoospermi
Erkeğin menisinde hiç sperm bulunmaması durumudur. Bu durum doğurganlık açısından ciddi bir sorundur ve genetik, hormonal veya tıkanıklık kaynaklı olabilir.
Oligospermi
Menideki sperm sayısının normalden az olması durumudur. Hafif, orta veya ileri derecede oligospermi olabilir.
Motilite (Sperm Hareketliliği)
Spermlerin hareket kabiliyetidir. Döllenme için ileri doğru hızlı hareket eden spermlere ihtiyaç vardır.
Morfoloji
Spermlerin yapısal kalitesidir. Baş, boyun ve kuyruk şekilleri incelenir. Bozulmuş morfoloji, döllenmeyi zorlaştırabilir.
Endometriozis
Rahim iç zarına benzer dokunun rahim dışında gelişmesidir. Ağrılı adet dönemleri, kısırlık ve pelvik ağrıyla ilişkilidir.
Luteal Faz Yetmezliği
Yumurtlamadan sonra oluşan progesteronun yetersiz salgılanması durumudur. Embriyonun rahme tutunmasını zorlaştırabilir.
PCO / PCOS (Polikistik Over Sendromu)
Yumurtalıklarda küçük kistlerin birikmesiyle oluşan hormonal bir bozukluktur. Yumurtlama problemleri ve adet düzensizliği yaratabilir.
Tüp Bebek Sürecinde Kullanılan Terimler
Kısırlık tedavisinde en çok başvurulan yöntemlerden biri olan Tüp Bebek (IVF) tedavisinde de birçok teknik terim kullanılır. İşte en önemli olanlar:
IVF (In Vitro Fertilizasyon)
Yumurtaların laboratuvar ortamında spermle döllenmesi işlemidir. Döllenen embriyo rahme transfer edilir.
ICSI (Mikroenjeksiyon)
Tek bir spermin özel bir iğne yardımıyla yumurtanın içine enjekte edilmesidir. Özellikle sperm problemi yaşayan çiftlerde tercih edilir.
Embriyo
Yumurta ile spermin birleşmesinden sonra oluşan hücre topluluğudur. Rahme transfer edilir ve gebeliği başlatır.
PGT (Preimplantasyon Genetik Tanı)
Embriyonun genetik olarak test edilmesidir. Genetik hastalık riski olan çiftlerde embriyoların sağlıklı olanları seçilir.
AMH (Anti-Müllerian Hormon)
Kadının yumurtalık rezervini gösteren bir hormondur. AMH düzeyi ne kadar yüksekse yumurtalık kapasitesi o kadar iyidir.
HCG (İnsan Koriyonik Gonadotropini)
Gebelik Testi sırasında bakılan hormondur. Ayrıca tüp bebekte yumurta çatlatmak için kullanılan iğnelerde bulunur.
En Sık Karıştırılan Kısırlık Terimleri Tablosu
Terim | Anlamı |
---|---|
Azoospermi | Menide hiç sperm olmaması |
Ovulasyon | Kadında yumurtlama |
Endometriozis | Rahim dışı bölgelerde rahim içi dokunun gelişmesi |
PCOS | Hormonal dengesizlikle seyreden yumurtlama bozukluğu |
ICSI | Tek spermle yumurta döllenmesi işlemi |
PGT | Embriyoların genetik analizle taranması |
AMH | Kadının yumurtalık rezervinin ölçüldüğü hormon |
Luteal faz | Yumurtlamadan sonra başlayan ikinci adet dönemi fazı |
Kısırlık Sürecinde Duyulabilecek Diğer Terimler
HSG (Histerosalpingografi)
Rahim ve tüplerin filmidir. Tüplerin açık olup olmadığını kontrol etmek için kullanılır.
Semen Analizi
Erkeklerde sperm sayısı, hareketliliği ve morfolojisini ölçen temel testtir.
Folikül
Yumurtalık içinde gelişen ve olgunlaşan yumurtayı taşıyan keseciktir.
İmplantasyon
Döllenmiş embriyonun rahim duvarına tutunması sürecidir. Gebeliğin başladığı an olarak kabul edilir.
İmmünolojik İnfertilite
Vücudun sperme karşı bağışıklık geliştirmesi sonucu oluşan kısırlık durumudur. Nadir ama önemli bir durumdur.
Bu Terimleri Bilmek Neden Önemli?
-
Tedavi sürecinizi anlayarak takip etmenizi sağlar.
-
Doktorunuzla daha etkili iletişim kurabilirsiniz.
-
Yapılan testleri ve sonuçları daha rahat yorumlarsınız.
-
Tedaviye psikolojik olarak daha güçlü yaklaşırsınız.
Daha Az Bilinen Ama Önemli Kısırlık Terimleri
Anovulasyon
Kadında yumurtlamanın hiç gerçekleşmemesi durumudur. Adet döngüsü var gibi görünse de yumurtlama yoksa gebelik şansı olmaz. Polikistik over sendromu (PCOS), tiroit bozuklukları ve aşırı kilo gibi faktörler anovulasyona neden olabilir.
Hipozoospermi
Meninin hacminin 1.5 ml’nin altında olması durumudur. Bu durum, hem sperm taşıma kapasitesini düşürür hem de döllenme şansını azaltır.
Teratozoospermi
Sperm hücrelerinin büyük çoğunluğunun anormal yapıya sahip olmasıdır. Sperm morfolojisi bozulmuşsa, yumurtayı dölleme şansı da azalır.
Kriptorşidizm
Testislerin doğumda torbaya inmemiş olması durumudur. Erken yaşta tedavi edilmezse ileride erkek kısırlığına yol açabilir.
Varikosel
Testis çevresindeki damarların genişlemesiyle oluşan bir durumdur. Isı artışına neden olduğu için sperm üretimini olumsuz etkileyebilir. En sık görülen Erkek Kısırlığı nedenlerinden biridir.
Endokrinolojik Bozukluklar
FSH, LH, prolaktin, testosteron gibi hormonların dengesizliği nedeniyle yumurta ya da sperm üretiminde sorun oluşabilir. Bu nedenle hormon testleri, kısırlık araştırmalarında büyük önem taşır.
Klomifen Sitrat (Clomid)
Kadınlarda yumurtlamayı uyarmak için kullanılan en yaygın ilaçlardan biridir. Bazı erkeklerde de hormon üretimini artırmak için reçete edilebilir.
Kısırlık Tedavisinde Laboratuvar Ortamında Kullanılan Terimler
Blastokist
Döllenmeden sonraki 5. gün gelişim aşamasına ulaşmış embriyodur. Blastokist transferi, tutunma ihtimali yüksek olan embriyoların seçilmesini sağlar.
Embriyo Kalitesi
Embriyolar mikroskop altında incelenerek kaliteye göre sınıflandırılır. A+, A, B, C gibi derecelerle embriyonun bölünme hızı ve simetrisi değerlendirilir.
Transfer
Embriyonun rahim içine yerleştirilmesidir. Genellikle 3. ya da 5. gün yapılır.
Assisted Hatching (Yardımcı Çatlatma)
Embriyo zarının lazer ya da mekanik yollarla inceltilerek rahim duvarına tutunmasının kolaylaştırılmasıdır. Özellikle ileri yaş ve başarısız IVF öyküsü olan kadınlarda uygulanır.
Freezing (Dondurma)
Embriyoların veya sperm hücrelerinin ileride kullanılmak üzere dondurulması işlemidir. Dondurulmuş Embriyo Transferi, günümüzde taze transfer kadar yaygın kullanılmaktadır.
Kısırlıkla İlgili Alternatif Yaklaşımlar ve Destekleyici Terimler
fertilite Penceresi (Fertile Window)
Kadının en doğurgan olduğu zaman aralığıdır. Ovulasyondan önceki 4 gün ve ovulasyon günü bu pencereye dahildir. Bu dönem içinde cinsel ilişki gebelik şansını artırır.
İmmünolojik Uyum
Bazı çiftlerde kadının bağışıklık sistemi erkeğin spermini “yabancı” olarak algılayıp yok edebilir. Bu durum, immünolojik infertilite olarak tanımlanır.
Sperm Fragmentasyon
Spermin DNA yapısındaki bozulmadır. Sperm sayısı normal olsa bile DNA hasarlıysa döllenme başarısız olur veya düşük riski artar.
ERA Testi (Endometrial Receptivity Analysis)
Rahim zarının embriyoyu kabul etmeye en uygun olduğu zamanı belirlemek için yapılan ileri düzey bir testtir. Özellikle tekrar eden embriyo tutunma başarısızlıklarında kullanılır.
Donör Sperm / Yumurta
Kendi üreme hücreleri ile gebelik elde edilemeyen çiftlerde başvurulan yöntemdir. Genetik bağ kurulamasa da gebelik şansı sağlanabilir.
Bilgi, Kısırlık Tedavisinin Gücüdür
Kısırlık tedavisinde bilgi sahibi olmak, tıbbi kararları daha iyi değerlendirebilmenizi ve süreci psikolojik açıdan daha sağlıklı yönetmenizi sağlar. Doktorunuzdan duyduğunuz karmaşık terimlerin anlamlarını bilmek, hem tedaviye uyumunuzu artırır hem de endişelerinizi azaltır.
Örneğin “blastokist transferi mi olacak?”, “sperm motilitesi referans aralıkta mı?”, “AMH değerim rezerv açısından yeterli mi?” gibi sorulara bilinçli yaklaşmanız, tedavinin başarı oranını dolaylı olarak artırır.

Sıkça Sorulan Sorular (FAQ)
Evet. Bazı durumlarda cerrahi sperm elde etme yöntemleriyle çocuk sahibi olunabilir.
Ovulasyon genellikle adet döngüsünün ortasında olur. Ovulasyon testleriyle tespit edilebilir.
Evet, yumurtlama bozukluğu nedeniyle kısırlık görülebilir. Ancak tedaviyle aşılabilir.
Genellikle 1.0 ng/mL’nin altı düşük rezervi, 2-4 arası normal rezervi gösterir. Ancak yaşa göre değişebilir.
Genetik hastalık riski taşıyan çiftlere, ileri yaştaki kadınlara ve tekrarlayan düşük yaşayanlara önerilir.
Normal şekilli sperm oranı genellikle %4 ve üzeri kabul edilir. Ancak bu değer klinik duruma göre değerlendirilmelidir.
Evet. Mikroskobik varikosel ameliyatı sonrası sperm sayısı ve kalitesi artabilir.
Hayır. Genellikle birden fazla başarısız Embriyo Transferi yaşamış hastalarda önerilir.
Anovulasyon ilaçla tedavi edilebilir. Yumurtlamayı sağlayan ilaçlarla gebelik şansı artırılabilir.
ICSI (mikroenjeksiyon) yöntemi sayesinde morfolojik olarak bozuk spermlerle de gebelik elde edilebilir.
Kısırlık tedavi süreci, hem kadın hem de erkek için duygusal, fiziksel ve zihinsel olarak zorlu bir yolculuktur. Bu süreçte karşılaşılan terimleri ve kavramları bilmek, hem motivasyon hem de doğru karar verme açısından büyük avantaj sağlar. Artık IVF, PGT, AMH gibi kavramlar size yabancı gelmeyecek; doktorunuzla daha sağlıklı bir iletişim kurabileceksiniz.
“Kısırlık Terimleri” sözlüğü gibi hazırladığımız bu yazı, hem tedaviye başlamış hem de başlamayı düşünen bireyler için güçlü bir başvuru kaynağıdır. Tıp dili çoğu zaman karmaşık ve teknik olabilir, ancak bu terimleri bilmek; sürecin daha anlaşılır, daha güvenilir ve daha kontrol edilebilir hale gelmesini sağlar.
Unutmayın, doğru bilgi tedavinin en güçlü parçasıdır. Kısırlık yolculuğunuzda ne kadar çok kavramı bilirseniz, o kadar bilinçli adımlar atabilir ve kendinizi daha güvende hissedebilirsiniz.
Unutmayın: Bilgi, süreci daha bilinçli ve güçlü yönetmenin anahtarıdır.